Dòng xe mô-tô Husqvarna

Husqvarna là một công ty của Hoàng gia Thụy Điển thành lập năm 1689. Sản phẩm lúc ban đầu là những khẩu súng hỏa mai. Được bán cho các sở hữu chủ tư nhân vào năm 1757 và bắt đầu nhắm trọng tâm vào các lãnh vực khác nhau như sản xuất vũ khí chiến tranh (chẳng hạn như cây súng trường Gewehr 94) súng săn bắn, xe đạp, xe máy, đồ gia dụng, máy may hoặc các công cụ nông lâm nghiệp (cưa xích, máy cắt...).

Một khẩu súng lục Husqvarna Model 40 Lahti trang bị cho quân đội Thụy Điển, tựa như súng Luger của Đức Quốc

Một máy cưa tay 445 Husqvarna

Một xe cắt cỏ chế tạo bởi công ty Husqvarna ngày nay

Lịch sử xe máy Husqvarna

1903: Husqvarna bắt đầu với việc sản xuất xe đạp vào cuối thế kỷ XIX, và vào năm 1903 Husqvarna chế tạo xe máy đầu tiên của mình. Động cơ 4 thì đã phát triển một sức mạnh của 2 mã lực và tốc độ tối đa 50 Km/giờ. Vào thời điểm đó, các xe máy được gắn trên một khung xe Husqvarna với động cơ của một thương hiệu khác (ví dụ như FN, Moto-Dream và NSU, cho các xe máy nhỏ, hoặc Sturmey-Archer và JAP cho các loại xe 250 hoặc 500 cm3).

Xe Husqvarna 180 sản xuất năm 1926

Xe Husqvarna Model 170 500cc năm 1927

1909: Mô hình xe máy đầu tiên 2 xi lanh hình chử V với một động cơ Thụy Sĩ. Sau đó, xe nầy được gọi là "Moto Reve", với 3 tốc độ và động cơ  4 thì 548cc. Mô hình xe máy nầy được sản xuất liên tiếp trong 10 năm và cung cấp cho lực lượng vũ trang quốc gia Thụy Điển.

1916: Chiến thắng đầu tiên của Husqvarna trong một cuộc đua xe, đó là cuộc đua Đường Trường  Endurance và danh hiệu này đã được Ringborg mang chiến thắng về cho Husqvarna.

Xe đua Husqvarna 500 Racer năm 1935

1919: Husqvarna xây dựng nhà máy sản xuất động cơ mà cổ máy đầu tiên là động cơ 4 thì 550cc hình chử V với độ nghiêng 50° tương tự như các cổ máy Harley-Davidson và Indian. Cũng như các nhà sản xuất xe máy đầu tiên, Husqvarna bắt đầu sản xuất động cơ đua độ từ cở nhỏ đến 1000cc.

1920-1930: Trong khoảng thập niên giửa 1920 và 1930, Husqvarna đoạt được nhiều giải đua xe ở Thụy Điển cũng như các giải đua ở Châu Âu. Những thành công trong cuộc đua độ bền trong giải Quốc tế 6 Ngày mà xe phải chạy 6 ngày không ngưng nghỉ, cũng như các giải đua tốc độ như Grand Prix (GP) và Tourist Trophy (TT).

1935: Husqvarna sản xuất xe gắn máy 2 thì với động cơ 98cc, thiết kế với bàn đạp chân như xe đạp và sử dụng không cần có bằng lái xe, dược bán ra với hàng vạn chiếc, là một thành công lớn của Husqvarna trước khi Thế Chiến thứ 2 bùng nổ.

Xe motocross Husqvarna 250 năm 1958

1946: Ra mắt chiếc "Svartkvarna" nổi tiếng, là loại xe mô-tô nhẹ, bền và máy với công suất mạnh, được xem như thay cho xe ô-tô sau chiến tranh.

1957: Trình làng chiếc "Silverpilen" (mủi tên bạc), một kiểu xe mô-tô mới do Husqvarna sản xuất, động cơ 175cc mạnh mẽ, vóc dáng thể thao, nặng 75 Kg là kiểu xe chạy băng đồng đầu tiên của hảng xe mô-tô Thụy Điển.

1958: Trình làng chiếc "Guldpilen" (mủi tên vàng), với động cơ 200cc nhưng chính quyền Thụy Điển yêu cầu Husqvarna giảm bộ máy xuống 175cc vì họ cho rằng chiếc xe "Mủi tên vàng" với động cơ 200cc quá mạnh không thích hợp với đường xá ở Thụy Điển.

Ngoài việc sản xuất những xe motocross, Husqvarna cũng sản xuất một ít xe gắn máy, đây là xe Novolette moped kiểu 1956.

Đầu thập niên 1970: Những xe mô-tô chạy đường băng đồng và mọi địa hình Husqvarna bắt đầu xâm nhập thị trường Hoa Kỳ nhờ vào các kiểu xe nhẹ, động cơ mạnh và bền bỉ sản xuất từ Thụy Điển.

1987: Việc sản xuất xe Husqvarna Thụy Điển ngưng vào năm 1987, hảng xe Cagiva của Ý mua lại thương hiệu, tiếp tục phát triển dòng xe Husqvarna mới, chấm dứt lịch sử xe máy Husqvarna sản xuất ở Thụy Điển sau 84 năm.

Xe Husqvarna 500cc Albin năm 1960

Xe Husqvarna 500cc MX năm 1961

Xe Husqvarna 360 CR năm 1966

2007: Hảng xe BMW Đức Quốc mua lại thương hiệu Husqvarna từ tổ hợp MV Augusta của Ý nhưng vẫn để xe Husqvarna được sản xuất tại Ý với 180 công nhân làm việc.

31 tháng giêng 2013: BMW bán thương hiệu Husqvarna lại cho ông Stefan Pierer, giám đốc công ty xe máy KTM, dưới danh nghỉa công ty con Pierer Industrie AG với lý do quay sang sản xuất xe dùng trong đô thị và xe điện.

25 tháng tư 2013: Tuần hành phản đối việc sang nhượng và đóng cửa nhà máy Husqvarna cho công ty KTM của 211 công nhân làm việc tại Ý.

Xe Husqvarna 400 CR năm 1969

Xe Husqvarna 360 CR năm 1975

1 tháng mười 2013: Thành lập công ty Husqvarna Motorcycles GmbH ở Mattighofen, Áo Quốc. Một công ty con hoàn toàn mới dưới sự quản lý của KTM Holding AG, kiểm soát cả 2 công ty: KTM Sportmotorcycle AG và Husqvarna Motorcycles GmbH.

11 tháng mười 2013: Khởi động việc sản xuất xe Husqvarna ở nhà máy Mattighofen của tập đoàn KTM Holding AG.

Husqvarna ở Hoa Kỳ

Những cuộc đua xe motocross có thể được trở lại như những năm 1920 ở Châu Âu, các môn thể thao trong đó đặc trưng loại xe chạy đua trên địa hình tự nhiên và xe máy thử độ bền đã không bao giờ được thực hành ở Hoa Kỳ. Những cuộc đua trên đường bụi bẩn, tranh giành và đuổi bắt, đua địa hình trên sa mạc thì có nhưng không có dòng xe Motocross. Trong thập niên 1960, Edison Dye nắm một doanh nghiệp, tổ chức các tour du lịch xe gắn máy ở Châu Âu. Trong khi dẫn đầu một trong các nhóm tour du lịch, Edison đã được tiếp xúc với các môn đua xe máy. Vào giữa thập niên 1960, các thương hiệu xe máy Châu Âu như Husqvarna, CZ, và Bultaco là những xe máy chạy trên mọi địa hình cùng motocross đã không được nhập khẩu vào Hoa Kỳ.

Xe chạy đường đồi núi sình lầy Motocross được du nhập vào Hoa Kỳ trong cuối thập niên 1950, trên hình là một tay đua với xe Husqvarna 500 Albin 1960.

Edison Dye yêu môn thể thao này, mặc dù ông không phải là một tay đua xe máy, nhưng quan trọng nhất, ông đã nhìn thấy một cơ hội kinh doanh. Edison đã thuyết phục nhà sản xuất xe Husqvarna để cho ông ta mang về Hoa Kỳ một số xe máy với triển vọng có thể trở thành nhà nhập khẩu của thương hiệu Husqvarna ở Hoa Kỳ, đó là năm 1966.

Edison Dye trong một kho hàng với những xe Husqvarna vừa được nhập cảng vào Hoa Kỳ

Trong sự phát triển dòng xe Husqvarna ở Hoa Kỳ việc quan trọng là thuê tay đua Malcolm Smith chạy cho Husqvarna. Malcolm ngay lập tức đoạt chiến thắng vòng đua sa mạc và những cuộc đua băng đồng trên chiếc xe máy nhẹ và mạnh mẽ. Việc buôn bán xe bắt đầu tăng ở Hoa Kỳ, Dye thuyết phục nhà máy Husky (Husqvarna) gửi tay đua đoạt 3 lần giải 250 International Motocross Champion là Torsten Hallman để làm việc với Edison Dye và nhằm cạnh tranh với các tay đua xe Hoa Kỳ giỏi nhất trên khắp nước.

Malcom Smith là một tay đua được tuyển chọn đầu tiên cho thương hiệu Husqvarna ở Hoa Kỳ

Cuộc đua Motocross đầu tiên được tổ chức vào mùa thu năm 1966 ở Pepperell, bang Massachusetts ở một đường đua được thiết kế bởi Hallman và Dye, một kết hợp giữa các cuộc đua xe hiện có theo cơ sở địa hình tự nhiên xung quanh đồi. Tất cả các tay đua hàng đầu của địa phương được mời tham dự để cạnh tranh.

Vào mùa thu năm 1967, Edison thành lập hàng loạt đua Liên Mỹ (Inter-Am) đầu tiên, tổ chức bởi các ngôi sao đua xe hàng đầu châu Âu bao gồm cả Torsten Hallman, Bengt Aberg, Roger DeCoster và Joel Robert. Mặc dù các tay đua Mỹ đã không có cơ hội chống lại các "cựu chiến binh GP" có kinh nghiệm, họ đã học hỏi nhanh chóng và các ngôi sao đua xe Euro đã sẵn sàng dạy cho họ những điều cơ bản về xe motocross. 

Edison Dye (bên phải) và 2 tay đua Husqvarna: Malcom Smith (giửa) và Torsten Hallman (bên trái) với những giải đoạt được trong 1 cuộc đua - Có thể nói rằng Edison Dye đã du nhập vào Hoa Kỳ môn thể thao cơ khí này từ Châu Âu, từ Motocross đến các loại đua độ Off-road và Dirt Bikes.

Loạt đua Inter-Am tiếp tục phát triển dưới quản lý của Dye cho đến năm 1970. Mặc dù AMA (Hiệp hội xe mô-tô Hoa Kỳ - American Motorcyclist Association) lúc đầu đã không quan tâm đến dòng xe motocross, cuối cùng họ nhìn thấy ý tưởng và soán đoạt những cuộc đua xe của Edison. Kinh doanh là kinh doanh và AMA đã dành chủ sở hữu các cuộc đua và đề nghị một tổ chức tốt hơn. Rốt cuộc Edison Dye đành bỏ cuộc và đi theo tổ chức của AMA.

Một tay đua nổi tiếng khác của Husqvarna trong thập niên 1970: Ken Hoverton

Mọi thứ trở nên tồi tệ hơn ảnh hưởng đến Edison Dye trên dòng xe mô tô đường đất. Husqvarna muốn kiểm soát tương lai của mình ở Hoa Kỳ và họ đã mua lại cổ phần của Edison cùng thiết lập công ty nhập khẩu Med-International của họ. Edison đã biến mất khỏi lãnh vực xe máy trong 23 năm tiếp theo. Tên của ông đã không bao giờ được nhắc đến mà thực tế là ông là người đưa môn thể thao đua xe motocross vào Hoa Kỳ, hầu như đã bị lãng quên.

Cũng như các nhà sản xuất xe mô-tô khác, Husqvarna cần những hình ảnh gây ấn tượng đến người sử dụng xe máy, trong hình ở trên: người đam mê xe mô-tô, tài tử điện ảnh Steve McQueen

Xe Husqvarna 400 CR 1971 của tài tử Steve McQueen

Mặc dù bị cạnh tranh ráo riết bởi các đối thủ sản xuất xe máy khác, Husqvarna trong giửa và cuối thập niên 1960 đã ghi vài kỷ lục đáng kể trong dòng xe motocross mà sau nầy tiến đến các loại xe máy chạy đường sình lầy, hay còn gọi là Dirt Bikes.

Đi vào đường khánh kiệt

Trước những thành công ban đầu ở Hoa Kỳ, Husqvarna phải đối đầu với các nhà sản xuất xe mô-tô khác vào cuối thập niên 1960, trong khi đó, ngay giửa thập niên 1960 Honda đã ra mắt những chiếc xe máy nhỏ chạy đường mòn gọi là Trail chỉ là những xe chạy đường nhựa cải tiến với những cơ phận thiết kế gọn gàng để thích hợp trên đường đất.

Một xe Honda CT-90 Trial là kiểu xe chạy đường trường được cải biến để chạy đường mòn - trong đầu thập niên 1960 và cũng chỉ là loại xe chạy "rong chơi" chứ không thực sự là xe băng đồng, các nhà sản xuất xe mô-tô Nhật chưa đánh giá quan trọng vào dòng xe Motocross mãi cho đến cuối thập niên họ mới nhập cuộc, để trống thị trường xe băng đồng cho các thương hiệu Husqvarna, Bultaco, CZ, Hodaka...

Liên tiếp sau đó, các nhà sản xuất Nhật Bản khác như Suzuki, Yamaha, Bridgestone và Kawasaki nhập cuộc mà đa số là các kiểu xe đường trường được cải tiến thành kiểu Trail đường mòn, cho đến khi Yamaha quay sang sản xuất đặc biệt các kiểu xe motocross với động cơ 2 thì. Ngay cả công ty Honda, chuyên sản xuất xe động cơ 4 thì đã không ngần ngại tung ra thị trường motocross với các xe động cơ 2 thì mới cùng với các nhà sản xuất mô-tô cở lớn ở Châu Âu như Cagiva, Maico, CZ, Bultaco... cũng không ngần ngại tung vào thị trường Hoa Kỳ các kiểu xe motocross của họ.

Xe Husqvarna 250 WR năm 1982

Xe Husqvarna 500 TC năm 1983

Qua thập niên 1980, số lượng xe motocross Husqvarna bán ra tại Hoa Kỳ tuột dốc tồi tệ trước những kiểu xe Nhật với động cơ mạnh, thiết kế gọn nhẹ và tiện nghi cùng với giá bán hạ, nhất là các dòng xe Nhật có đại lý khắp nơi ở Hoa Kỳ chuyên về bảo hành và sửa chửa. Năm 1987, Husqvarna đóng cửa nhà máy sản xuất xe mô-tô ở Thụy Điển, các máy công cụ và doanh hiệu bán lại cho nhà sản xuất xe máy Cagiva ở Ý, Cagiva dời nhà máy về Varese ở Ý và tiếp tục sản xuất xe máy Husqvarna.

Xe Husqvarna 250 CR năm 1983

Xe Yamaha 125 YZ năm 1985 -So sánh với xe Husqvarna, dòng xe Motocross của Nhật Bản là những đối thủ đáng sợ, mặc dù có cải tiến kỹ thuật rất nhiều, Husqvarna cũng khó cạnh tranh với xe Nhật - So sánh giửa 2 xe ở trên, bộ nhún giảm chấn Mono-Shock ở bánh sau và bộ thắng ở bánh trước cùng những chi tiết kỹ thuật khác cho thấy khó thắng được xe Nhật.

Suốt gần 20 năm từ 1987 đến 2007 là những chuổi ngày đen tối của xe Husqvarna, khi thì bán được vài ngàn chiếc, khi thì chỉ có vài trăm... mặc dù kỹ thuật cơ khí cao thừa hưởng từ Thụy Điển với cung cách thiết kế mỹ thuật của Ý từ Cagiva, Husqvarna cũng không thể cạnh tranh trực tiếp với "tứ đại gia" Nhật. Thế nên thương hiệu Husqvarna được mua đi bán lại cho đến khi Chi Bộ xe mô-tô BMW Đức Quốc mua lại vào năm 2007.

Phục sinh từ đống tro tàn

Sau khi BMW mua lại Husqvarna từ Cagiva vào năm 2007 với mục đích lấp trống chổ xe motocross mà Chi bộ Motorrad BMW không có dòng xe nầy, BMW vẫn duy trì nhà máy và công nhân tại Ý, chỉ gởi người đến giám sát và tổ chức việc sản xuất. Số lượng xe Husqvarna bán ra cũng chỉ cầm chừng cho đến năm 2013 thì BMW sang nhượng lại cho công ty KTM để chú tâm và dồn nổ lực vào việc sản xuất xe điện, KTM là một công ty chuyên sản xuất xe motocross tại Áo Quốc mà thương hiệu nầy đã có mặt trên thị trường quốc tế cũng như tại Hoa Kỳ.

KTM thành lập nhà máy sản xuất xe Husqvarna ở Mattighofen và chính thức lấy tên là Husqvarna Motorcycles GmbH sau khi đóng cửa nhà máy cũ ở Varese, Ý. Nhờ sự quản lý khá thành thạo từ khi sang nhượng qua tay BMW, số lượng xe Husqvarna tăng lên 98% trong 2 tháng 11 và tháng chạp tại Hoa Kỳ trong năm 2008. Liên tiếp sau đó Husqvarna đoạt được vài giải đua xe do AMA tổ chức năm 2010 và đến đầu năm 2014, KTM quyết định trở lại chinh phục thị trường xe motocross ở Hoa Kỳ, đặc biệt với những kiểu xe Dirt Bikes.

Dòng xe Husqvarna mới 2014 do KTM điều hành: Husqvarna 125 TC

Husqvarna 250 FC

Husqvarna 300 TE

Nguồn: Wikipedia - Motorcycle Classics - www.thumpertalk.com - Glen Helen - Motorcycle-USA

Xem thêm: 
- Huyền thoại xe máy Yamaguchi và Hodaka
- Câu chuyện về xe Puch 50cc cổ
- Câu chuyện về xe Express Radexi 50cc
- Câu chuyện về xe máy Itom
- Thị trường xe máy miền nam đầu năm 1975 
- Câu chuyện xe máy Ural Sidecar