Chơi đồ cổ: máy chụp hình Mamiya RB67

Chiếc máy chụp hình MamiyaRB67 cũ xưa

Hiện nay có rất nhiều người chơi đồ cổ, chẳng hạn như ở Pháp có hội xe Citroën 2 CV, xe Renault Alpine ; ở Ý có hội xe Fiat 500 ; ở Anh có hội xe Triumph TR, xe Austin Mini… - nhất là tại Việt Nam với những chiếc cổ Vélo-Solex, Vespa, Lambretta…

Cách đây 2 tuần, trời nắng đẹp, tôi lôi ra từ trong tủ cái máy chụp hình cũ để quên trên 15 năm nay - phần vì bận rộn với cuộc sống, phần thì do máy ảnh kỹ thuật số đã làm tôi quên khuấy đi mất anh bạn già nằm cô đơn trong góc tủ khi dọn nhà… Tôi lấy ra lau chùi và đi kiếm mua vài cuộn phim, đã lâu lắm rồi tôi không còn ra tiệm hình mua phim nữa và các loại phim đã ngưng bán trong các cửa tiệm, thay vào đó là những thẻ nhớ dành cho máy chụp ảnh kỹ thuật số… khi biết là bây giờ tôi chỉ mua được loại phim cần thiết cho cái máy của tôi qua đường internet, tôi chờ chừng 4 ngày sau thì nhận được 5 cuộn phim.

Cái máy hình hoàn toàn dùng các bộ phận cơ khí và chỉnh bằng tay mà tôi mua lại của một tay chụp hình vào khoảng giửa thập niên 80 vì anh ta muốn đổi một máy mới tương tự có thêm bộ tế bào đo ánh sáng (lightmeter), do đó anh ta nhường lại cho tôi với một giá «bạn bè» chứ vào thời điểm đó khó mua sắm được, giá bán của cái máy tương đương với một chiếc Honda 125 mới. Cái máy chụp hình Mamiya RB67 nầy thuộc cở trung bình, dùng loại phim 120 (60mm) bao bằng giấy và chụp hình khổ 60x70mm do hảng Mamiya, Nhật chế tạo.

Công ty Mamiya thành lập năm 1940 bởi Seichi Mamiya và Tsunejiro Sugawara, chiếc máy ảnh đầu tiên do họ sản xuất là máy Mamiya 6. Sau đệ nhị thế chiến, họ làm ăn phát đạt nhờ vào những đơn đặt hàng từ Hoa Kỳ, họ có khả năng làm máy chụp hình tốt không kém gì các loại máy khổ trung bình của Rollei hoặc Hasselblad sản xuất mà giá bán lại chỉ là phân nửa hoặc 1/3 giá các loại máy do Âu châu chế tạo, do đó họ xây một nhà máy sản xuất mới ở ngoại ô thành phố Tokyo và có văn phòng đặt tại New York và London.

Bộ nhắm đơn giản của máy Mamiya RB67 (hình của Dave Hacker)

Máy Mamiya RB67 ra lò vào năm 1970 và cho đến ngày nay vẫn còn được bày bán với kiểu mới hơn (RB67 Pro SD) sau gần 48 năm phục vụ các nhà nhiếp ảnh. Nó cũng được xếp vào loại máy chụp hình khá ưa chuộng của những nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp trong phòng chụp studio hoặc các đám cưới và lể lạc, đối thủ của nó là máy Pentax 67 và Hasselblad 500.

Nạp màng trập và lên phim được thao tác bằng 2 cần kéo - một cần nằm trên thân máy để nạp màng trập, một cần nằm trên hộp phim để lên phim. 2 chử viết tắt «RB» có nghĩa là : Hộp phim đằng sau máy xoay được (Revolving Back hoặc Rotating Back), thật vậy, khác với các máy khổ trung bình như Rolleiflex, Yashica, Zenza Bronica lúc ban đầu đã chọn khổ 60x60mm là khổ hình vuông để tránh việc khỏi xoay nghiêng máy khi lấy khung ảnh, trong khi khổ máy nhỏ 24x36 lại tiện lợi hơn khi lấy khung ảnh hình chử nhật.

Mamiya chọn khổ 60x70mm khung ảnh chử nhật, để khỏi gây bất tiện cho người chụp hình với chiếc máy trong tay nặng gần 3 kí-lô, Mamiya chế ra hộp đựng phim nằm sau máy xoay được 90° làm người chụp chỉ cần xoay nhẹ hộp phim là đổi khung hình mà khỏi cần xê dịch máy, tiện lợi khi máy gắn trên giá chân 3 càng (tripod) trong studio, khi xoay hộp phim, trên màng kính tự động hiện lên 2 đường chỉ đỏ có nghiã là lấy khung hình chử nhật phong cảnh (landscape) còn 2 lằn chỉ đen là khung chân dung (portrait), hộp phim có thể tách ra khỏi thân máy để nạp phim mới hoặc đổi loại phim khác nhau nếu có thêm nhiều hộp đựng phim. 

Tôi có 4 hộp phim nên có thể chụp khoảng 40 tấm hình hoặc nạp các loại phim khác nhau: phim đen & trắng, phim mầu âm bản (negatives), phim mầu dương bản (diapositives - color slides) - hoặc xài một loại phim với độ nhạy sáng ASA (ISO) khác nhau mà không cần đổi máy. Có 2 loại hộp phim: hộp phim 120 chụp được 10 tấm ảnh và hộp phim 220 chụp được 20 tấm ảnh.

(Photo model : Astrid)

Máy hoàn toàn chuyển vận bằng cơ khí, không có pin điện, bộ màng trập máy được chế tạo bởi công ty Seiko với tốc độ 1-400/sec, B và T - đồng bộ với tất cả các nguồn sáng : ánh sáng trời, ánh sáng bóng đèn magnesium, đèn flash. Bộ ống kính gồm tất cả trên 19 loại bao gồm những tiêu cự từ 37mm đến 500mm.

Máy có thể chụp được hình trong những điều kiện thời tiết khắc nghiệt, điều mà khó có thể thực hiện với các máy kỹ thuật số hiện nay lắp đầy linh kiện điện tử và xài pin.

Máy Mamiya RB được sản xuất từ năm 1970 đến năm 1974, được thay thế bởi máy Mamiya RB67 Pro-S với một vài chi tiết cải tiến, sản xuất đến năm 1990, tiếp đến là máy Mamiya RZ67 với một bộ ống kính hoàn toàn mới và có thêm 2 bộ zooms.

Năm 1992, Mamiya cho ra loại máy 645 Pro, dùng cở phim 120 với khung hình nhỏ hơn 60x45mm nhằm giảm trọng lượng và cạnh tranh với các loại máy Bronica 645, Rollei, Pentax, Hasselblad… mà họ đã tung ra thị trường nhắm vào những nhà nhiếp ảnh săn hình phóng sự hoặc thể thao, điều mà các máy cồng kềnh không thể chụp được.

Kodak E100G Ektachrome 120 Color Slide 

Tuy nhiên khổ hình 60x70mm vẫn tiếp tục dùng cho đến ngày nay trong việc thực hiện các hình bià các tạp chí hoặc hình quảng cáo thời trang, xe cộ in trên những brochures. Năm 1993, loại máy Mamiya RZ67 PRO II ra lò. Hiện nay hảng Mamiya vẫn còn bán máy Mamiya RZ67 PRO II D - và 645ZD với hộp digital có thể chụp hình kỷ thuật số 22 millions pixels cùng một máy 645AFD III hoàn toàn dùng digital (máy nầy có thể ghép với hộp digital PhaseOne để chụp hình kỹ thuật số với các loại hình từ 16 đến 40 triệu pixels).

Máy Mamiya 645AFD dưới thương hiệu PhaseOne 645 (hình Focus-numérique)

Tôi chụp thử lại tay nghề với 1 cuộn phim dương bản Ektachrome - lâu rồi không chụp khổ phim trung bình, cầm máy thấy nặng nề và lọng cọng so vớ i những máy chụp digital gọn nhẹ, và phải ước lượng độ sáng bằng mắt vì cái flashmeter của tôi đã bị thất lạc trong một chuyến đi du lịch (nay đang đặt mua một flashmeter khác).

Xem thêm:
Máy chụp ảnh Mamiya khổ trung bình (tiếng Pháp). 
Mamiya RB67 - Camera-wiki (tiếng Anh).