Hoàng Kim Việt: Xe máy cổ điển Nhật Bản vào thập niên 1950

Phòng trưng bầy xe mô-tô tại Asama Memorial Cottage - Nhật Bản

Bây giờ, không nhiều người nhận ra rằng ngành công nghiệp xe máy Nhật Bản thực sự đã hơn 100 năm tuổi. Về mặt kỹ thuật, nó có thể được truy cập trở về chiếc xe đạp có động cơ hỗ trợ đầu tiên được nhập khẩu vào quốc gia trong năm 1896, nhưng chỉ 10 năm sau đó, đã có một số kỹ sư tài năng chế tạo loại xe đạp 2 bánh có động cơ hỗ trợ đằng sau sân nhà, như ông Shimazu Narazo, người đã chế tạo bộ khung xe và động cơ của ông ta trong năm 1909. Vào cuối thập niên 1930, trái ngược với hầu hết các sách lịch sử xe máy tôi đã đọc, Nhật Bản thực sự đã có một nền công nghiệp xe máy phát triển mạnh mẽ với hơn 50 nhà sản xuất sản xuất tất cả mọi thứ từ xe đạp cơ giới 20cc đến các loại xe Harley-Davidsons sản xuất nhượng quyền. Vì có nhu cầu về loại xe giá rẻ, về sự giao thông chắc chắn bên ngoài thành phố, nơi mà cơ sở hạ tầng đường xá thật nghèo nàn.
Trong thành phố, cũng có những đám thanh niên yêu chuộng xe máy thích khoe khoang, phô diễn (tonori) và đua xe và cũng để đáp ứng nhu cầu của quân đội Hoàng gia, xe Harley-Davidson đã được xuất khẩu sang Nhật Bản từ năm 1917! Ngoài ra còn có những câu lạc bộ yêu chuộng lái xe gắn máy ngày càng tăng, trên thực tế đã có hơn hai mươi câu lạc bộ hoạt động từ năm 1920 và ít nhất ba tạp chí chuyên về xe máy. Nhật Bản cũng đã chứng kiến các cuộc đua xe gắn máy tương tự như các cuộc đua được tổ chức tại châu Âu, Mỹ và Úc châu - đua trên trường đua ngựa và trường đua xe, đua trên đường chạy băng đồng và trên các đường vòng quanh công viên và hồ đều trở thành phổ biến và cũng có một số đề án xây dựng sân vận động như trường đua Speedway Tamagawa. Xe máy vào thời điểm đó đã được biết đến như Tetsuba (Ngựa sắt) hoặc Nirinsha (chỉ đơn giản là hai bánh xe), một thuật ngữ tiếng lóng sau đó được sử dụng để mô tả xe máy là Tansha, xuất phát từ chử jidojitensha có nghĩa là chạy xe đạp.

Cảnh xe máy nhộn nhịp hầu như dừng lại ngay sau khi Nhật Bản nhảy vào Thế chiến thứ 2, mặc dù có một hoặc hai công ty đã tiếp tục cung cấp xe cho quân đội trong chiến tranh. Thật không may, một trong số họ, Kuro Hagane, có nhà máy sản xuất của họ ở Hiroshima.

Sau sự kiện đầu hàng chiến tranh, Nhật Bản đã phải từ từ xây dựng lại. Các lực lượng chiếm đóng của Hoa Kỳ đã bắt đầu bày trò giải trí với nhau (và cùng với người dân địa phương) bằng cách tổ chức các cuộc đua xe máy nghiệp dư và ngành công nghiệp xe 2 bánh gắn động cơ mới bắt đầu nổi lên cũng như quốc gia bắt đầu chổi dậy một lần nữa. Một số tên tuổi trước chiến tranh như Meguro và Miyata trở lại sản xuất xe gắn máy và nhiều tên tuổi mới tham gia công cuộc, một số nguồn cảm hứng vẽ từ thiết kế các xe Anh và Đức, những thương hiệu khác, như Honda và Bridgestone, bắt đầu từ từ bằng việc mua lại các động cơ công suất nhỏ dư thừa từ quân đội và lắp đặt vào xe đạp. Vào cuối những năm 1940, Nhật Bản đã bước vào cuộc cách mạng Giao thông lần thứ 2, nhưng lần này, chiến tranh ở cuối trời là một cuộc chiến xe gắn máy! - Với hơn 100 nhà sản xuất xe hai bánh có động cơ hổ trợ, tất nhiên là có hàng tá thương nghiệp sập tiệm, và như những cuốn sách lịch sử đã chứng minh, khoảng một chục công ty sống sót sau năm 1950 và trong số đó, chỉ có "tứ đại gia" Honda , Kawasaki, Suzuki và Yamaha vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Xe máy đua xe tại Speedway Tamagawa, tháng 11 năm 1949.

Những bức ảnh sau đây là từ Asama Memorial Cottage, tại chân núi Asama, quê hương huyền thoại về đường đua đồng đất mà cũng là phiên bản Nhật của vòng đua nổi tiếng Isle of Man TT (Anh quốc). Xe máy trưng bầy ở đây là tất cả xe từ những năm 1950 và được sản xuất bởi các công ty hầu như không ai biết ở phương Tây, và bạn có thể thấy, người Nhật đã sản xuất một số xe ngon lành vào thời điểm đó, quá đủ đáp lại câu nói nhầm lẫn nổi tiếng của Edward Turner* - "Chúng tôi không có gì sợ từ Nhật Bản ".

ASAHI FA-II / 1954 - 250cc; 7.6 mã lực với 4200 vòng máy/phút.

Asahi được sản xuất bởi công ty Miyata Seisakusho Tokyo, đã sản xuất xe máy từ năm 1933.

Xe Asahi AA năm 1933 là loạt xe máy đầu tiên sản xuất ở Nhật Bản.

CABTON RBH / 1954 - 350cc; 16 mã lực với 5500 vòng máy/phút.

COLLEDA ST5 / 1957 - 123cc; 7.5 mã lực với 5500 vòng máy/phút:
Colleda và SJK là cả hai thương hiệu được sử dụng bởi công ty Suzuki Loom, sau này trở thành xe máy Suzuki.

HOSK DB / 1958 - 498cc máy song đôi; 26 mã lực với 5200 vòng máy/phút:

Xe Hosk đã dựa gần giống như loại xe Horex Đức 500 và được sản xuất theo tiêu chuẩn rất cao.

LILAC LS18II / 1960 - 247cc máy đôi hình chử V; 19.5 mã lực với 7800vòng máy/phút:

Lilac sản xuất một số máy đôi hình chử V rất tiên tiến và cũng sản xuất ra xe Marusho Magnum 500cc đã được xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong thập niên 60.

MEGURO Z7 / 1959 - 498cc; 20 mã lực với 4400 vòng máy/phút:

Meguro sau cùng trở thành một bộ phận của tập đoàn Kawasaki và thiết kế của họ là cơ sở của xe máy động cơ 4 thì đầu tiên được sản xuất bởi Kawasaki. Các xe Meguro Z7 và Z97 là rất phổ biến vì phong cách theo kiểu châu Âu và hiệu suất tương đối cao.

RIKUO / 1958 - 750cc OHV V-Twin:

Harley-Davidson cho phép Sankyo Nainenki sản xuất nhượng quyền xe Flathead kiểu VL HD tại Nhật Bản vào đầu những năm 1930 để đáp ứng với nhu cầu của quân đội Hoàng gia. Đến năm 1937 công ty đã được đổi tên thành Rikuo - (dịch ra sơ sài là Vương Lộ hay là Vua của đường xá). Trong Thế Chiến thứ 2, người Mỹ đã quay về xứ và Nhật Bản tiếp tục sản xuất xe VL dưới tên Rikuo. Giữa năm 1937 và 1942 có trên 18000 xe máy Rikuo đã cung cấp cho quân đội. Rikuo ngừng sản xuất vào năm 1958.

TOHATSU PA55 / 1955 - 80cc; 3.5 mã lực với 4800rpmvòng máy/phút:

Tohatsu sản xuất xe với một số chi tiết kỹ thuật rất cao, máy có công suất nhỏ, trong đó có xe đua nổi tiếng Tohatsu Runpet.

Tohatsu vẫn đang sản xuất động cơ ngày nay, chủ yếu là để sử dụng trong nông nghiệp và tàu thuyền.

YAMAHA YA1 / 1957 - 125cc; 5.6 mã lực với 5000 vòng máy/phút:

Yamaha là một trong "tứ đại gia", những công ty còn sống sót trong"chiến tranh xe máy" của Nhật Bản.

Đây là nỗ lực đầu tiên của họ về sản xuất loại xe off-road băng đồng. Những cuốn sách lịch sử về xe cho chúng tôi biết rằng DT1 là loại xe máy đầu tiên off-road đặc biệt riêng của họ, nhưng nhà máy sản xuất loại xe đặc biệt nầy gọi là Akatombo (Red Dragonfly - chuồn chuồn đỏ) với việc thay đổi đầu, bộ nhún bánh trước và bộ bảo vệ bằng hợp kim nhẹ đã được đem ra chạy đua ở Asama trong thập niên 1950.

Phỏng dịch từ bài "1950s Vintage Japanese Motorcycles" của BlackCountryBike

* Edward Turner (1901-1973) nhà vẽ kiểu và thiết kế người anh, đã vẽ kiểu cho các loại xe mô-tô Ariel, Triumph, BSA... của Anh Quốc - xem Wikipedia (tiếng Anh).

Xem thêm:
Xe 2 bánh Suzuki tại Việt Nam thập niên 1960

Xe Kawasaki đầu tiên tại Việt Nam

Huyền thoại về xe Asahi Miyata

Câu chuyện về xe scooter Fuji Rabbit

Câu chuyện về xe mô-tô Bridgestone

Xe Yamaha đầu tiên tại Việt Nam

Huyền thoại chiếc xe 2 bánh Tohatsu