Thăm viếng thành phố Lyon - P.1

Theo lời yêu cầu của một vài bạn trên blog muốn biết nơi tôi sống và làm việc, tôi đăng lại loạt bài viết về Thành Phố Lyon của nước Pháp - chuyễn từ Blog Yahoo! 360° cũ. Mời các bạn đọc qua loạt bài nầy, tuy chưa hoàn toàn đầy đủ, cũng chỉ là một cuộc du ngoạn bỏ túi.

Mời các bạn đi dạo một vòng viếng thăm thành phố Lyon, đứng hàng thứ ba sau Paris và Marseille. Thành lập khoảng năm 43 trước TC vào thời kỳ Đế Quốc La Mã dưới tên là Lugdunum - Lug là tên của một vị thần và dunos là pháo đài - tên gọi chính thức vào thời kỳ La Mã là Caput Galliae, Thủ đô xứ Gaules, theo thời gian, tên gọi Lugdunum đọc trại ra thành «Loudoun» vào khoảng thế kỷ thứ 8 và trở thành Lion hoặc Lyon vào thế kỷ thứ 13.

Avant, Avant, Lyon le Melhor:

Là câu châm ngôn của thành phố Lyon, tự hào và đối kháng. Đó cũng là tiếng kêu gọi hợp đoàn của những người qúy tộc nổi dậy phản đối quyền thế của nhà thờ vào thế kỷ 13. Huy hiệu của thành phố Lyon ở trên có nguồn gốc từ gia huy của một bá tước người xứ Lyon.

Cờ thành phố Lyon

Từ 30 năm gần đây, Lyon phát triển nét đẹp của thành phố và mở rộng cửa với thế giới chung quanh, từ ngày thành lập và nối kết với Liên Âu, Lyon trở thành ngả tư quốc tế nối liền tuyến lưu thông từ phía đông nam với Ý, tây nam với Tây-Ban-Nha và Bồ-Đào-Nha, phiá đông với Đức, Áo, Tiệp và Thụy Sĩ - xa hơn chút nữa là Bulgaria, Rumania, phiá đông bắc với Vương quốc Bỉ, Hoà Lan, Đan Mạch, Ba Lan… Ngày nay nhờ đường hầm Euro Tunnel người ta có thể đi thẳng đến Anh Quốc bằng xe hoặc tầu điện thay vì đón Ferry Boat vượt qua biển Manche (English Channel).

Vị trí thành phố Lyon trên nước Pháp

Thành phố Lyon cũng là thủ đô của trò múa rối - Guignol - chứ không phải là Paris như nhiều người lầm tưởng, do ông Laurent Mourguet, một thợ dệt lụa sau trở thành nha sĩ, hay đúng hơn là «thợ nhổ răng» theo tiếng gọi thời đó vào năm 1808, đã có sáng kiến dựng nên «Théâtre de Guignol» - Trò múa rối - gây chuyện buồn cười làm giảm đau cho khách hàng để thay cho thuốc tê chưa được sử dụng vào thời điểm đó. Thằng Guignol là một thợ dệt lụa vui tính và tinh nghịch. Ít khi nghe theo lời khuyên của bà vợ Madellon nhưng hắn luôn bảo vệ những người dân nhỏ bé và chế nhạo giới thượng lưu vùng Lyon.

Một con rối Guignol

Lyon cách Paris 2 giờ xe «hoả» điện cao tốc TGV - Train à Grande Vitesse - vượt qua 500 Km với tốc độ trung bình 320 Km/giờ. Lyon cũng là ngưởng cửa đi vào vùng Ardèche và Provence. Marseille về phiá nam chỉ có hơn 1 giờ bằng xe TGV hoặc 4 giờ chạy xe ô-tô trên xa lộ số 7 còn gọi là L’Autoroute du Soleil. Những trạm trượt tuyết vào muà đông và núi Trắng (Mont Blanc) về phiá đông cùng hồ Léman ở Genève, Thụy Sĩ chỉ cách 2 giờ bằng xe ô-tô. Phiá tây và tây nam là thành phố kỹ nghệ quốc phòng Saint-Etienne và rặng núi Massif Central với ngọn núi lửa đã tắt từ lâu tại Clermont-Ferrand, quê hương của nhà sản xuất vỏ bánh xe Michelin và không xa đó là Trung tâm trị liệu bằng nước nóng Vichy, nơi có nội các của Thống Chế Pétain tọa lạc trong thời Đức Quốc Xã chiếm đóng.

Thành phố Lyon

Sơ đồ thành phố Lyon
bấm vào xem hình lớn hơn

Lyon có một mức độ dân cư tương đương với thành phố Montréal, Canada với khoảng 1,2 triệu người. Thành phố có những cơ quan đã đặt trụ sở: Trung Ương của Cảnh Sát Quốc Tế Interpol, Đài Truyền Hình Âu Châu EuroNews, Trung Tâm Quốc Tế chống Ung Thư, Văn phòng của Tổ Chức Y Tế Quốc Tế Phòng Ngừa các chứng bệnh truyền nhiểm (Lyon có phòng thử nghiệm P4 độc nhất trên châu Âu nơi đã tìm ra và thử nghiệm virus nguy hiểm nhất như Ebola, chùm virus Influenza A gây ra dịch cúm gà gồm 6 loại - H1Nx, H2Nx, H3Nx, H4Nx, hoặc HxN1, HxN2 - và 144 phân loại mà gần đây là H4N5 đã gây ra tác hại trên 3 lục địa Á, Âu và Phi).

Lyon - Confluent
Hình chụp từ trên không
Bên trái là dòng sông Saône, bên phải là sông Rhône

Lyon mang danh thủ đô qua nhiều quá trình lịch sử:
- Thủ đô của 3 xứ Gaules: Le Lyonnais, l’Aquitaine và la Belgique
- Thủ đô của Giáo hội Thiên chúa vào thời Trung Cổ
- Thủ đô của nghành ấn loát và tài chính vào thời Phục Hưng
- Thủ đô của nghành dệt lụa vào thế kỷ 18 và 19
- Thủ đô Kháng chiến trong Đệ Nhị Thế Chiến
- Thủ đô của sự sành ăn.

Cầu Morand bắc qua sông Rhône được xây dựng vào thập niên 80

Một đoạn cầu Morand đang được thi công.

Lổ hổng hình chử nhật thiết kế để lưu thông xe điện ngầm Métro

Lyon nằm giửa những nhánh sông: Rhône, Saône và Beaujolais. Sông Rhône và Saône được dùng để chuyên chở hàng hoá đến từ phương đông trong thời kỳ Cổ Đại. Trong khi dòng Saône hiền hoà chảy qua Lyon thì dòng Rhône cuộn trào mãnh liệt, 2 dòng sông nối liền nhau ở Presqu’île mà biểu tượng của dòng Saône là một phụ nữ và dòng Rhône là một thanh niên hùng khí đã cuộn tròn người nữ Saône chảy ra phía nam về hướng Marseille nhập vào biển Địa Trung Hải.

Bia tường niệm Jean Moulin tại Caluire,
biểu tượng Thủ đô Kháng chiến trong Đệ Nhị Thế Chiến

Có nhiều khu phố đáng được viếng thăm : Fourvière, khu phố cổ Lyon, Presqu’île, Croix-Rousse. Những khu phố đó đã được UNESCO xếp vào di tích lịch sử thế giới vào năm 1998. Điều nầy có thể nói Lyon và thành phố Prague (Praha) ở Tiệp Khắc là 2 thành phố có nhiều di sản lịch sử trên thế giới với trên 500 hectares được bảo vệ.

Đến Lyon bằng xe hoả

Xe hoả là phương tiện di chuyển có từ 2 thế kỷ trước, Lyon là thành phố kỹ nghệ nặng của Pháp nên tại thành phố đã có nhà máy chế tạo đầu xe hoả hơi nước mà ngày nay không còn được sản xuất. Lyon cũng là nhà ga đầu tiên đón nhận tuyến đường xe cao tốc TGV nối liền Paris-Lyon trong đầu thập niên 80.

Ga xe hoả Lyon - Perrache, cổng vào phía nam

Một đoàn tầu chợ rời ga Perrache (Trung tâm) đến ga Part-Dieu (phía nam)

Ga xe hoả Lyon - Part-Dieu ở trung tâm thành phố

Lợi điểm của loại xe TGV là dùng loại đường sắt cổ điển để có thể dùng chung với các loại đầu kéo điện hoặc Diesel và đạt tốc độ trung bình 320km/giờ (tốc độ tối đa của đầu kéo TGV đời thứ hai là 406km/giờ và mới đây với loại đầu kéo mới đã đạt được 574,8 km/giờ - chạy thử vào ngày 3 tháng tư 2007). Từ thập niên 80 phải mất 2 giờ rưởi để đi từ Paris đến Lyon, ngày nay chỉ còn khoảng 2 giờ.

Một đoàn tầu tốc hành TGV đang chờ khách tại ga Part-Dieu

Ga xe hoả đầu tiên ở Lyon là ga Perrache, ngày nay Ga Lyon-Part-Dieu thay thế vì nằm ở vị trí thuận lợi hơn ngay giửa trung tâm thành phố mới.

Đến Lyon bằng máy bay

Phi trường hiện nay đón nhận khách đến Lyon là phi trường Lyon - Saint Exupéry (tên cũ là Lyon - Satolas, số mã là LYS) thay cho các phi trường cũ và nhỏ ở Bron. Cách thành phố khoảng 15km, tại đây có một nhà ga xe TGV để nối liền trục Lyon - Genève - Grenoble mà tương lai sẽ kéo dài qua Turin (Torino) và Milan (Milano), nước Ý với mục đích thu ngắn lại các phương tiện di chuyển tiện lợi hơn. Tại đây là một tổng hợp của các phương tiện giao thông, điểm nối giửa xe buýt, xe điện, xe taxi, máy bay giúp cho hành khách được nhanh chóng chuyển đổi từ phương tiện giao thông nầy qua phương tiện khác.

Mô hình phi trường Lyon - Saint Exupéry và nhà ga xe "hoả" tốc hành TGV

Nhà ga xe TGV tại phi trường Lyon - Saint Exupéry

Vòm mái nhà ga TGV với lối kiến trúc hình cánh chim

Một máy bán vé tự động cho xe tốc hành TGV

Phi trường vừa mới hoàn thành một phi đạo thứ hai và sẵn sàng đón nhận các chuyến bay đường dài (long courrier), trước kia muốn đi từ Lyon đến Toronto, Canada phải đón xe TGV đến phi trường Paris - Charles De Gaulle (CDG) rồi đáp máy bay hoặc đi máy bay từ Lyon đến Amsterdam, Hoà Lan để chuyễn qua máy bay đường dài; ngày nay người ta có thể đáp máy bay từ Lyon trực tiếp đến Toronto, New York, Miami…

Một khu trang bị ghế bố nằm cho hành khách chờ chuyến bay

Một máy bay chờ khách vào khoang tại phi cảng

Lối ra vào phi trường Lyon - Saint Exupéry (LYS)

Máy trả tiền đậu xe ô-tô tại phi trường

Xe điện ngầm Métro

Kế hoạch xây dựng tuyến đường Métro khởi đầu vào năm 1885, đến năm 1900 mới đem vào sử dụng tuyến đường đầu tiên do ông Jean Berliet, kỹ sư xây dựng thiết kế với một đoạn đường dài 3800 mét, tuy nhiên kỹ thuật xây dựng còn thô sơ khó triển khai do mặt đất dể lún ngập chung quanh vùng Presqu’Île.

Một lối ra vào hầm xe điện ngầm Métro

Máy kiểm soát vé xe Métro

Khách lên xe điện ngầm Métro

Trong một toa xe

Đến 1978 mới thật sự đưa vào sử dụng và khai thác với tuyến đường C. Ngày nay Lyon có 4 tuyến đường Métro (A, B, C, và D) với 42 trạm dừng xe và dài tổng cộng 31 Km, đưa đón hằng ngày 704.000 khách.

Hai đoàn xe Métro (hướng đi và về) chờ khách trong hầm

Một trạm dừng xe Métro lộ thiên

Đoàn xe Métro điều khiển tự động, không người lái trên tuyến D

Đặc biệt trên tuyến đường D với các toa xe mầu vàng cam, được đua vào sử dụng từ năm 1991 hoàn toàn tự động, không có người lái, trung tâm kiểm soát đảm nhiệm việc điều khiển tuyến đường D.

Xe điện Tramway và xe buýt

Hệ thống xe Tramway đã xuất hiện ở Lyon vào năm 1879 và bỏ rơi vào năm 1956 do kinh tế và kỹ nghệ xe ô-tô phát triển mạnh vào những năm sau Đệ Nhị Thế Chiến, chỉ còn hệ thống xe bus lưu hành cho đến hiện nay.

Một xe bus đang chở khách

Một trạm chờ xe bus
Bên cạnh có một tấm thu năng lượng mặt trời để cung cấp năng lượng vân hành thay cho điện tải bằng dây.

Tấm năng lượng mặt trời cung cấp điện cho bảng giờ và tuyến xe

Sau 40 chìm trong quên lãng, năm 1990 thành phố Lyon có dự án nối liền và bổ sung các tuyến đường Métro bằng tuyến đường Tramway cùng lúc với công trình xây dựng tuyến đường Métro.

Một xe Tramway trên đường phố Lyon

Một xe bánh cao su chạy điện - Trolleybus - tại Lyon

Ngày nay Tramway ở Lyon có 3 tuyến xe với 40 Km đường và 57 đoàn Tramway lưu thông, mổi ngày chuyên chở 130.800 hành khách. Hệ thống Tramway còn phát triển để từ từ thay thế các loại xe bus chạy Diesel gây ô nhiểm không khí, năm 2009 sẽ thêm tuyến đường thứ tư, nâng lên thành 50 Km đường và đến năm 2012 sẽ hoàn thành tuyến chót với 53 Km tổng cộng, có sức vận chuyển hàng ngày trên 200.000 hành khách. - (còn tiếp - 4 kỳ)

Nguồn hình : Wikipedia - Médiathèque de la Ville de Lyon - JF Marin - François Arnal - DJPG - Volker Thrun - François Buis.