Từ Krong Pha (Việt Nam) đến Furka (Thụy Sĩ) - P.17

 Hai đầu kéo HG đang được chuẩn bị vào giai đoạn tháo gở các cơ phận tại cơ xưởng Chur.

Sau khi quyên góp được một số tiền lớn, công ty DFB và hiệp hội VFB quyết định tân trang 2 đầu kéo HG 4/4 “cựu Hoả Xa Việt Nam” vào mùa xuân năm 2007. Theo dự tính, công việc sẽ hoàn tất vào đầu năm 2010 và sẽ đưa vào xử dụng trên tuyến đường sắt miền núi Furka với mục đích bảo tồn lịch sử đường sắt của Thụy Sĩ và khai thác du lịch tại vùng Valais (Wallis) và Uri.

Tân trang đầu kéo SLM Winterthur HG 4/4

Một đầu kéo được đưa về cơ xưởng Chur vào mùa xuân 2004.

Đầu kéo được nâng lên để giải phóng chiếc xe tải.

Công ty DFB cùng Hiệp hội VFB đã có dự tính tân trang 2 đầu kéo HG 4/4 mà Công ty Đường Sắt Đông Dương CFI đã đặt mua tại hảng chế tạo đầu kéo hơi nước SLM Winterthur trong thập niên 20 của thế kỷ trước để dùng trên tuyến đường sắt răng cưa Tháp Chàm - Đà Lạt với độ dốc 120‰ của vùng cao nguyên Lang Bian ở Việt Nam.

Đầu kéo được gác tạm trước khi được đưa vào chổ làm việc.

Tình trạng chiếc đầu kéo HG 4/4 khi được đua về cơ xưởng Chur.

Đây là một cơ hội bất ngờ cho những người đam mê xe hoả hơi nước ở Thụy Sĩ vì loại đầu kéo HG 4/4 nầy đặc biệt chế tạo cho tuyến đường sắt Đông Dương mà không thể tìm đâu được trên thế giới ngoài Việt Nam - trong khi đi kiếm tìm tông tích 4 chiếc đầu kéo HG ¾ một thời đã chạy trên tuyến đường Glacier Express ở Furka mà công ty FO đã bán lại cho CFI vào năm 1947 và đã chở qua Việt Nam để xử dụng thay cho 4 đầu kéo HG 4/4 bị đánh bom hoặc mất tích trong Đệ Nhị Thế Chiến 1939-1945, đoàn khảo sát của VFB đã tìm ra tông tích các đầu kéo HG ¾ và không những thế, họ khám phá thêm các đầu kéo HG 4/4 bỏ hoang phế rải rác trên tuyến đường Tháp Chàm - Đà Lạt sau khi các đường ray và tà-vẹt (travers) bị tháo gở vào năm 1976, xoá sổ toàn bộ tuyến đường nầy kể từ năm đó.

Tháo rời các cơ phận bên ngoài.

Tháo rời phòng lái.

Tháo rời các cơ phận của 2 hệ thống pít-tông hơi nước.

Họ ngã giá và điều đình với Cục Đường Sắt thuộc Bộ Giao Thông Vận Tải CHXHCN Việt Nam để mua hết toàn bộ 7 đầu kéo HG ¾ và 4/4 cùng các cơ phận còn lại của 2 đầu kéo HG khác bị trúng mìn do Việt Cộng phá hoại trong chiến tranh Đông Dương lần thứ hai 1954-1975.

Tháo rời các thùng đựng nước.

Được đưa về Thụy Sĩ bằng tầu thủy qua cảng Hamburg của Đức Quốc vào năm 1990, 2 đầu kéo HG ¾ còn trong tình trạng khá tốt (VHX 31-201 và VHX 31-204) chỉ cần tân trang một vài cơ phận hư hỏng và đem vào xử dụng, được lấy lại tên cũ do công ty FO khai thác lúc xưa, các đầu kéo Hoả Xa Việt Nam VHX 31-201 mang tên DFB-1 “Furkahorn” và VHX 31-204 là DFB-9 “Gletschhorn” - 2 đầu kéo nầy được xử dụng để đưa du khách thưởng ngoạn chặng đường Glacier Express cũ đến nay và nhờ những thu nhập từ dịch vụ nầy đã góp thêm phần tài chánh nhằm vào việc tân trang 2 đầu kéo HG 4/4 mang số hiệu Hoả Xa Việt Nam VHX 40-304 và VHX 40-308.

Đầu kéo được tháo gở các chi tiết, chỉ còn lại bộ khung, các cơ phận lòng xy-lanh, nồi hơi nước và bộ bánh xe.

Hai đầu kéo HG 4/4 sau một thời gian trưng bầy cho những người mê say đầu kéo hơi nước đến thưởng lãm và gây quỹ, đã được đưa về một cơ xưởng và được che phủ nằm chờ đợi - một đầu kéo HG 4/4 khác mang số 706 (CFI 40-306) còn tương đối trong tình trạng khiển dụng, được chế tạo bởi công ty Maschinenfabrik Esslingen ở Đức Quốc vào năm 1929 được giử để thu hồi cơ phận rời, bởi người thụy sĩ chỉ nhắm vào việc tân trang 2 đầu kéo HG 4/4 được sản xuất bởi công ty thụy sĩ SLM Winterthur để vừa xử dụng, vừa với mục đích bảo tồn lịch sử đường sắt và công nghệ chế tạo xe hoả đường răng cưa của Thụy Sĩ.

Lá chắn bằng thép bị hư hỏng vì sét rỉ.

Lò đốt hơi nước và khung xe.

Giai đoạn 1 - tháo rời các cơ phận của đầu kéo hơi nước

Được lưu giử từ năm 1990 tại một nơi không rõ sau khi đã trưng bầy một thời gian để quyên góp và tìm người bảo trợ cho kế hoạch tân trang các đầu kéo HG 4/4, mãi đến năm 2004 mới đem về cơ xưởng Chur, tại cơ xưởng nầy đang bắt đầu công việc tân trang đầu kéo HG ¾ cũ của tuyến đường Furka, FO-4 đã để trong cơ xưởng Oberwald từ lâu vì bộ bánh răng cưa bị hư hỏng không sử dụng được, nay được tái trang bị với bộ răng cưa thu hồi từ một đầu kéo HG ¾ khác bị Việt Cộng đánh mìn ở Việt Nam, đến cuối năm 2006 công việc tân trang 2 đầu kéo HG 4/4 mới thật sự khởi công (sau khi cơ xưởng Chur vừa hoàn tất xong việc tân trang toàn bộ chiếc đầu kéo HG ¾ FO-4 của công ty MGB cho DFB mượn để sử dụng trên tuyến đường Furka) - và tất nhiên là VFB cùng SFB vừa gom được một số tiền lớn để thực hiện, mục tiêu của họ là sẽ tân trang chiếc đầu kéo VHX 40-308 trước, còn chiếc VHX 40-304 thì sẽ làm tiếp theo sau tùy theo món tiền thu nhập thêm vào được dùng để trang trải các phí khoản xử dụng, mà đa số dùng vào việc tái tạo các cơ phận rời và trả lương cho các thợ chuyên nghiệp.

Tháo rời nồi hơi nước.

Dựa vào các tài liệu và bản vẽ của văn khố thuộc công ty chế tạo đầu kéo SLM Winterthur, cơ xưởng Chur bắt đầu tháo rời các cơ phận bên ngoài như phòng lái và các thiết bị điều khiển, kế đến là các bộ phận như các thanh truyền động từ pít-tông đẩy đến các bánh xe, v.v. Đặc biệt trong khi tân trang đầu kéo HG ¾ FO-4, cơ xưởng Chur cũng đã chế tạo và mua sắm một số cơ phận có thể dùng chung trên 2 loại đầu kéo HG ¾ và 4/4.

Khung xe, các lòng xy-lanh và các trục bánh.

Các chi tiết về lá chắn, niền thép ràng nồi hơi nước.

Một số hình ảnh kèm theo đây tường thuật lại một số giai đoạn tháo rời các cơ phận của 2 đầu kéo hơi nước răng cưa HG 4/4.

Tháo rời các lòng xy-lanh khỏi bộ khung xe.

Các pít-tông được tháo gở bỏ các vòng bạc bị hao mòn.

Tháo gở buồng xả khói và tro của nồi hơi nước (phải phá bỏ các ốc tán rivets).

Tháo rời khung xe và trục bánh.

Kiểm tra các trục bánh.

Bộ răng cưa vận hành trục bánh răng cưa trước khi tháo gở.

Cơ phận nhún giảm chấn trên khung xe.

Phân loại các thanh thép truyền động.

Khung xe đang được giảo nghiệm.

Các cơ phận được đánh số và sắp xếp theo thứ tự để chờ giảo nghiệm.

Cơ xưởng cơ khí Chur đã hoàn tất việc tháo gở 2 đầu kéo HG 4/4 vào mùa hè 2007 trước khi qua giai đoạn giảo nghiệm và đánh giá mức độ hư hỏng.

Một chi tiết đáng lưu ý trên trục bánh xe có khảm năm sản xuất (1929) và chế tạo đặc biệt cho công ty Đường Sắt Đông Dương CFI (Chemin de Fer de l’Indochine).

Một chi tiết khác đáng lưu ý: trên một bánh xe có vẽ sơn DL-65, theo ước đoán của chuyên viên tại cơ xưởng Chur, chứng tỏ đầu kéo được tân trang đại kỳ tại ga Đà Lạt vào năm 1965.

Nguồn: DFB (Dampfbahn Furka-Bergstrecke) - DFB Dieselcrew (Dienstfahrzeuge der DFB) - DFB Revisionwerkstätte Chur: Jakob Knöpfel, Markus Staubli, Martin Alther.

Xem thêm:

VHX Restoration trên website VNAFMAMN (Anh ngữ - bấm vào hình).