Một trạm xe trên Đại lộ Nguyễn Huệ - Sài Gòn (ex-Blvd Charner)
Trước khi Công Ty Đường sắt Đông Dương giao trọn quyền khai thác, máy móc và thiết bị cho Công Ty Hoả Xa Việt Nam vào năm 1954-1955, chúng ta đi tham quan, tìm hiểu thêm những tuyến đường sắt khác ở Việt Nam : Tramways.
Một xe ngựa kéo đường sắt (hippomobile) hiện nay ở Âu châu
Ngày khởi công đường sắt đầu tiên tại miền Nam Việt nam vào khoảng 1881-1885, đã gợi ý cho nhiều người đang làm dịch vụ tại Sài Gòn. Một cách nhanh chóng, một vài người ra sức tìm tòi để trang bị một hệ thống xe ngựa kéo trên đường sắt trong thành phố (tramways urbain hippomobile) cũng tương tự như các loại xe ngựa kéo trên đường sắt tại Pháp. Một công ty xe kéo đường sắt Sài Gòn - Gò Vấp nhanh chóng được thiết lập với sự hổ trợ của báo chí địa phương.
Một vài vé xe tramways của CFTI
Sự thành lập Công Ty Tramways CFTI ở Sài Gòn
Một tuyến đường Sài Gòn - Chợ Lớn qua bến Bạch Đằng
Khi có trong tay 2 tuyến đường, ông Ferret xin cải tổ hệ thống xe tram hơi nước tại Sài Gòn qua xe ngựa kéo trên đường sắt, việc nầy gây ra tranh chấp với công ty xe Tramways hơi nước Cochinchine. Nhưng công ty nầy chưa hết tranh chấp, ngạc nhiên khi biết ông Ferret thành lập Công Ty Tramways Đông Pháp (Compagnie Française des Tramways de l’Indochine) vào ngày 31 tháng giêng 1891. Tuyến đường Chợ Lớn dọc theo kinh Bến Nghé được khai thác vài tháng sau đó.
Xe kéo hơi nước vận chuyển mía tới nhà máy đường ở miền nam
Chiến tranh giá cả
Đường Tramways trên đại lộ Nguyễn Huệ - Sài Gòn
Nới rộng hệ thống đường
Đường tramways nhìn từ bến đò Thủ Thiêm
Từ xe kéo hơi nước qua xe điện
Đường xe điện ở gần nhà máy điện Chợ Quán - 1930
Tiếp theo đó, CFTI xây dựng thêm một tuyến đường xe điện Gò Vấp - Thủ Dầu Một qua ngả Lái Thiêu. Công ty cũng xây một tuyến đường dài 32 kilômét để nối liền Thủ Dầu Một và Bến Đông Sơ (giửa Bến Cát và Chơn Thành) để nối liền với tuyến đường Lộc Ninh của Công Ty Đường Sắt Đông Dương CFI, tuyến nầy vẫn dùng đầu kéo hơi nước vì chưa dẩn được điện đến. Tổng kết vào năm 1939, công ty CFTI có một hệ thống đường hàng trăm kilômét mà ¾ đã dùng điện. Tất cả các tuyến đường điện được cung cấp bởi 3 trạm biến điện.
Đường xe hơi nước trên tuyến Sài Gòn - Chợ Lớn
Các loại xe của CFTI
Một đầu kéo hơi nước Borsig chế tạo tại Đức quốc
Xe điện: Công ty CFTI dùng các xe kéo điện trên đường sắt với cần câu mắc điện, các loại xe nầy có thể kéo thêm 4 hoặc 5 toa xe chở khách.
Xe điện trên phố Hàng Lụa - Hà Nội
Công ty Tramways Tonkin - CTT
Xe điện trước Phố Tràng Tiền - Hà Nội
Công Ty Tài Chính Đông Dương thành lập từ năm 1901, chính thức trở thành Công Ty Tramways Bắc Bộ - CTT (Compagnie des Tramways du Tonkin) vào năm 1929, sau đó trở thành Công ty Vận Chuyển Công Cộng Hà Nội vào năm 1952. Công ty nầy đã sát nhập từ trước vào năm 1904 với Công ty Xe Điện Hà Nội - CTEH mà Công Ty CTEH đã khai thác nhiều tuyến đường ở Hà Nội từ năm 1899, công ty nầy có nhà máy điện và những tuyến đường chạy dọc theo khoảng đất của Công ty Tài Chính Đông Dương.
Xe điện trên ngả Hàng Khay - Hàng Bài - Tràng Tiền - Đinh tiên Hoàng, Hà Nội
Công ty Tài Chính Đông Dương với số vốn ban đầu là 1,1 triệu francs vào năm 1901 đã nhanh chóng tăng lên 1,5 triệu francs vào năm 1903 cho đến khi Công ty Tramways Bắc Bộ sát nhập vào, số vốn lên đến 2,5 triệu francs.
Những bước đầu của Công Ty CTT cũng gặp khó khăn, ngân khoản thiếu hụt liên tục cho đến năm 1913. Việc khai thác các tuyến đường tramways, tiền cho thuê nhà, tiền điện cung cấp cho Dinh Toàn Quyền Hà Nội cũng được tính sổ sách vào thu nhập của công ty. Sự thu nhập về việc khai thác tuyến đường rất nhỏ giửa 2 Thế Chiến ngay cả khi việc khai thác trở nên khấm khá và dài lâu (thu 1,8 triệu francs và chi 1,1 triệu francs vào năm 1938). Nhà máy cung cấp điện cho CTT cũ kỷ và hư nát nên phải đóng cửa vào năm 1926, kể từ đó việc cung cấp điện được giao phó cho Công ty Điện Lực Đông Dương.
Xe điện Hà Nội trong những năm 80 - Thời bao cấp
Công ty không thể phát triển rộng như ở phiá nam, chẳng hạn như việc xây dựng thêm nhà máy phát điện, hoặc nối liền với các thành phố lân cận. Sự thu nhập cũng tùy thuộc vào thời tiết, một vài vụ muà luá bị thất thu đã buộc dân Hà Nội rời thành phố để về quê hoặc những muà mưa lũ ngập nước sông Hồng, bỏ rơi các tuyến đường tramways Hà Nội.
Số vốn tích lủy được 45,9 triệu francs vào năm 1951, đến 114,7 triệu francs vào năm 1953. Công ty ngưng hoạt động vào ngày 1 tháng sáu 1955 sau khi quân đội Pháp thất trận tại Điện Biên Phủ và rút khỏi miền bắc VN, Công ty chuyển giao toàn bộ máy móc, thiết bị và các tuyến đường lại cho chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà.
Xe điện Hà Nội trong cuối thập niên 70
Do bộ cơ khí cần câu điện bị hỏng, một sợi dây thừng được xử dụng để nâng và hạ cần câu bắt điện, một người lái xe, một người thứ hai vừa bán vé vừa lo vận hành cần câu điện bằng dây thừng
Do bộ cơ khí cần câu điện bị hỏng, một sợi dây thừng được xử dụng để nâng và hạ cần câu bắt điện, một người lái xe, một người thứ hai vừa bán vé vừa lo vận hành cần câu điện bằng dây thừng
Chính Phủ VNDCCH chấp nhận bồi hoàn cho Công Ty CTT số tiền 300 triệu francs trả trong vòng 25 năm với khoản chi 6 triệu francs mỗi lục cá nguyệt. Chính phủ VNDCCH được bải miễn hoàn trả vốn cho Công Ty CTT vào giửa năm 1959 do Chính phủ Pháp đứng ra đài thọ khoản chi kế tiếp (khoảng trên 250 triệu francs), Công ty CTT trở vế Pháp thanh toán toàn bộ vốn cho các cổ đông và vỉnh viễn đóng cửa vào năm 1962.
Nguồn hình: Wikipedia - Belle Indochine - ANAI - Souvenir de l’Indochine
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét