Đây là một chuổi tài liệu có liên quan đến tuyến đường xe hoả Tháp Chàm - Đà Lạt và Hoả Xa Việt Nam mà tôi không thể viết thành một chủ đề quá dài nên chỉ viết từng đoạn ngắn, chia thành từng phần, từ hiện tại đi về miền quá khứ… từ xứ với những ngọn núi Alpes phủ tuyết hùng vĩ của Thụy Sĩ đến cao nguyên Lang Biang lãng quên của Việt Nam.
Xe hoả hơi nước - Chuyến du hành qua giải băng tuyết của rặng núi Alpes
 |
Lộ trình của tuyến Đường Sắt Miền Núi Furka (bấm vào xem hình lớn hơn)
Chuyến du ngoạn bằng xe hoả hơi nước Realp - Furka - Gletsch
Bắt đầu cuộc thám hiểm
Nhân viên hoả xa kiểm soát đầu xe trước khi khởi hành
Leo núi về hướng Furka
Bác tài công cho hơi nước ép vào các lòng xy-lanh trục đẩy và đoàn tầu bắt đầu chuyển động. Một cách bình thản, chúng tôi tạt xuyên qua cổng vào hầm xe hoả chính Furka, với chiều dài 15,44 ki-lô-mét, hầm nầy bắt đầu hoạt động từ năm 1982. Đoàn xe tiến gần đến trung tâm điều hành của công ty DFB Realp là nơi mà hầu như tất cả các loại xe của công ty được bảo dưởng trong xưởng với 3 đường rầy được xây trong 2 năm 1989-1990. Rồi đoàn tầu chạy dọc theo bờ sông Reuss cho tới nơi 2 dòng nước nhập một thành dòng Wintenwasseren-Reuss mà nguồn nước do tuyết tan ra từ trong dảy núi Bianco.
Đoàn xe chờ khách tại nhà ga Realp
Tại đây, bác tài giảm tốc độ xuống 10km/giờ để cho bộ cơ khí bánh răng đầu tầu bám vào trục đường sắt răng cưa Abt với hai hàng răng xếp so le, một hệ thống leo và bám đã trên trăm tuổi. Những chiếc bánh có răng của đầu tầu và các toa bắt đầu ăn vào khớp răng cưa trên đường rây với những tiếng kim khí va chạm, cuộc leo núi bắt đầu...
Cuộc leo núi đầu tiên với độ dốc 110‰ đưa chúng tôi đến cầu Wiler với tất cả phương tiện của sức mạnh bằng hơi nước băng qua dòng Reuss để đến bên hửu ngạn của nó. Chiếc cầu nguyên thủy được xây bằng gạch đá, sau khi sập đổ vì hư hỏng, nó được xây lại vào năm 1955 với những cột chống bằng thép. Bây giờ thung lủng trở nên hẹp dần và đường sắt uốn ngoằn nghèo trên mặt đất dợn sóng.
Điểm khởi hành từ nhà ga Furka
Những đường hầm và cầu xe hoả
Được ép chặt trên đoạn đường sắt răng cưa, đoàn tầu leo dọc theo sườn núi mọc đầy cây cối, những cây được trồng lên để giử bằng mặt đất và tránh cho đất khỏi trôi xuống tuyến đường sắt. Xe hoả băng qua 3 hầm ngắn Alt Senntumtafel, được phục hồi với tất cả sự cố gắng của công ty DFB trong những năm 80. Trước khi băng qua những hầm nầy, bác tài xúc thêm than đá đổ vào lò lửa đặng cho xe hoả bớt xả khói làm khó chịu cho khách đi xe. Trong mổi hầm, đoàn tầu bị bao phủ bởi những làn hơi nước thoát ra từ đầu kéo. Sau khi chui ra khỏi hầm thứ ba của Alt Senntumtafel, thủng lủng trải rộng ra trước mặt. Chúng tôi đã leo gần đến cao độ 1800 mét, những đỉnh núi cao xuất hiện từ xa nhưng đừng vì quang cảnh tráng lệ mà lơ là với tuyến đường trước mặt với những tiếng khua động điếc cả tai khi băng qua cầu Steffenbach, một công trình đáng chú ý nhất trên đoạn đường nầy. Một bộ phận cơ khí duy nhất trên thế giới với đoạn cầu có thể nhấc lên được và có thể xếp 3 đoạn cầu gọn lại tránh sự tàn phá của mưa tuyết trong những tháng mùa đông.
Đoàn xe băng qua cầu Steffenbach
Tại trạm Realp, ở sâu trong thung lủng Urseren đang đón nhận mùa hè đến thì ở đây ngược lại, chỉ mới vào mùa xuân. Ở độ cao nầy, mùa hè vùng núi chỉ có 2 tháng, những tảng tuyết còn lại tan ra vào tháng 7 nhường chổ cho các loài thảo mộc vùng núi và các loại hoa thạch thảo vùng Alpes hé nhụy vào tháng tám.
Trạm xe hoả Tiefenbach
Bây giờ đã đến khúc đường "Kalt Herbrigg", dốc thoải bằng ra, đoàn tầu tạm rời bộ phận bánh răng cưa và chạy vào nhà ga Tiefenbach (độ cao 1849 mét) nơi mà người ta chỉ dừng lại một chút. Ngoại trừ mặt tiền của nhà ga ló ra ngoài còn nguyên toàn bộ cơ sở của trạm ẩn mình trong sườn núi để tránh khỏi những tảng băng tuyết rơi trượt xuống vào mùa đông. Bên cạnh đó có nguồn nước chảy xuống đập Göscheneralp thuộc về thung lủng "láng giềng".
Nhân viên kiểm soát đầu xe hoả HG ¾ số 9 - Gletschhorn
Khi dừng xe tại Tiefenbach là để châm thêm nước vào đầu tầu, khi xong xuôi, bác tài kéo còi xe, báo cho khách biết đoàn tầu sẽ tiếp tục chặng đường. Vừa mới ra khỏi ghi đường ray của ga Tiefenbach, đoàn tầu lại nạp bộ cơ khí răng cưa lên đường sắt để leo lên trạm Furka với độ dốc 110‰.
Một con đường làng giửa trục đường sắt và dòng Furkareuss mà những mục đồng của làng Steinstafel dùng để đem sữa bò đến nhà chế tạo pho-mát dưới thung lủng. Qua một vài khúc quanh, đoàn tầu chạy dọc theo sườn núi có tên gọi là "Bärentritt". dưới đáy thung lủng ào ạt tiếng nước chẩy cuộn thành sóng của dòng Furkareuss trong khi đối diện là dòng suối "Tiefenbach" nhẹ nhàng rải làn nước từ trên mỏm núi. Từ trên cao, người ta có thể nhìn ra được làng Tiefenbach và ngôi khách sạn bám dọc theo sườn núi. Đoàn tầu bây giờ băng qua một tảng đá lẻ loi ở Steinstafel nằm bên trái, một nông trại thu mình vào tảng đá. Lui ra xa đằng sau, người ta nhận ra một căn nhà của một gia đình chăn nuôi súc vật trên đồng cỏ.
Đầu kéo HG ¾ số 9 - Gletschhorn trở về từ Krong Pha, VN
Trên đường sắt với độ dốc 110‰, đoàn tầu băng qua cầu Steinstafel vẫn còn được bảo trì ở dạng nguyên thủy và qua đến bên kia cầu, nơi mà đoàn tầu tiếp tục leo dốc xuyên qua những cánh đồng cỏ miền núi. Một vài con bò sữa ngưng ăn cỏ để nhìn xem một đoàn những vật lạ kỳ đang leo lên đỉnh núi, được kéo bởi cổ tầu phun khói và thở phì phò. Đến độ cao 1950 mét, chúng tôi băng qua cây cầu nhỏ nhắn Sidelenbach. Chẳng phải gấp gáp gì, đoàn tầu tiến gần đến "Blauberg" (Núi xanh) mà một phần vẫn còn phủ tuyết, có lẽ sẽ chẳng tan ra trước khi mùa đông đến.
Nhà ga Furka
Qua một hành trình dài khoảng 50 phút, đoàn tầu lại rời khúc đường sắt răng cưa để tiến vào nhà ga Furka (độ cao 2163 mét), nơi mà đoàn tầu dừng lại một lát. Vào năm 1999, ga Furka là trạm chót của đoàn tầu. Toà nhà ga có một nhà hàng ăn và cơ sở bảo trì, nơi có trang bị những thiết bị cho hệ thống an toàn (toa tầu thoát hiểm của hầm Furka). Nhà ga cũng ẩn mình vào vách núi như ga Tienfenbach. Khách đi xe hoả lợi dụng lúc ngừng tại ga để ăn trưa và ngắm phong cảnh trong khi đầu kéo chạy vào một bàn xoay tại ga để quay ngược đầu. Mãi đến năm 2001, những đầu kéo hơi nước chạy ngược đầu trên đoạn đường tiếp sau Furka đổ dốc xuống nhà ga Gletsch, với khoang lái hướng về phiá trước đường. Nhờ vào trang bị kỹ thuật đặc biệt của 2 đầu kéo HG ¾ số 1 - "Furkahorn" và số 9 - "Gletschhorn" và một bàn xoay đầu kéo mới ở ga Gletsch từ năm 2002, việc phải quay ngược đầu kéo ở ga Furka trở nên không cần thiết, nhưng vẫn còn luôn sử dụng để xoay ngược đầu kéo HG 2/3 mang số 6 - "Weisshorn".
Đoàn xe hoả với đầu kéo ngược khi leo núi
Hầm xe hoả miền núi Furka
Ngay sau khi nhận dấu hiệu khởi hành, đoàn tầu biến mất trong đường hầm Furka, dài 1874 mét xuyên qua ngọn núi "Blauberg" với chiều cao 2758 mét và dưới đường đèo Furka. Những tấm mành sắt của các toa tầu được kéo xuống để bảo vệ hành khách khỏi bị "xông" khói. Ngay chính giửa hầm, đoàn tầu vượt qua lằn biên của 2 trấn Uri và Valais.
Đoàn xe hoả chuẩn bị vào hầm Furka
Những điều kiện địa lý khó khăn khi đục đá làm hầm xuyên núi (1913-1916) cũng gây trở ngại khi phải phục hồi lại tuyến đường trong những năm 90 là lý do chính vì sao đoạn đường đến ga Gletsch được hoàn tất và khai thông vào ngày 14 tháng bẩy 2000.
Trong toa tầu khi xuyên qua hầm Furka
Trạm xe hoả Muttbach-Belvédère
Sau 10 phút chạy trong bóng tối, những tia sáng mặt trời báo cho chúng tôi biết là đã ra khỏi hầm ở phiá tây và đưa đến trạm Muttbach-Belvédère (độ cao 2120 mét) nằm bên phiá tây của đường hầm, dưới chân "Muttenhörner". Trạm dừng chân nầy được trang bị máy móc đào hầm và được mang tên dòng nước chảy từ nguồn của tảng băng vạn niên Mutt. Còn tên Belvédère là vay mượn từ tên của khách sạn nằm gần đó trên một chổ mà người ta có thể ngắm toàn diện phong cảnh đặc biệt ở đây. Phong cảnh, thảo mộc và thú rừng ở đây mà người ta có thể chiêm ngưởng đều được đặt dưới sự bảo vệ của châu Âu.Sau khi băng qua đường ghi đổi hướng ở lối ra của trạm Muttbach, đoàn tầu lại nạp bộ cơ khí răng cưa lên đường sắt bảo đảm cho sức tải nặng của đoàn tầu được ghì hảm tốc độ bởi đường sắt răng cưa và bộ bánh răng khi xuống dốc. Trên khoảng đường nầy, độ dốc ở một vài nơi được ghi nhận đến 118‰. Qua khỏi đoạn đường sắt, đoàn tầu xuyên 2 lần băng qua đoạn đường bộ của đèo Furka trước khi vào lòng chảo của nhà ga Gletsch.
Quang cảnh hùng vỉ ở đoạn đèo Furka vào mùa đông
Điểm giao giửa đường sắt và đường bộ Muttbach
Một vài người còn nhớ đến quảng đường chéo củ Muttbach mà những người lái xe trên đường bộ, đặc biệt là xe 2 bánh, phải băng qua một cách thận trọng vì bộ răng cưa trên đường sắt nhô lên cao cản trở sự giao thông của các loại xe trên đường bộ.Việc xây dựng lại quảng đường giao thông chéo nầy là sự thách đố cho công ty DFB. Kế hoạch đầu tiên bị hủy bỏ vì kinh phí xây dựng vượt quá đáng. Sau cùng, giải pháp chấp nhận được là thiết kế ở hai đoạn đường sắt mới gần nơi đoạn băng qua đường bộ cũ trước đó, một đoạn đường tân trang với độ dốc 118‰ thu ngắn lại, trên một đoạn đường sắt dài 76 mét còn lại chỉ có một độ dốc nhỏ 30‰ mà xe hoả có thể băng qua một cách bình thường, không cần đến thiết bị bánh răng cưa.
Đoạn đường xe hoả băng qua đường bộ ở Muttbach
Biển quảng cáo khách sạn Belvédère ở gần Muttbach
Bây giờ đoàn tầu đi vào đoạn đường răng cưa cuối cùng và xuống dốc cho đến nhà ga Gletsch. Ở đây, người ta vẫn còn thấy quảng đường bộ của đèo Furka thường xuyên qua lại bởi những du khách lái xe ô-tô, xe tải hoặc xe mô-tô trong những ngày hè đẹp trời. Đẹp hơn tất cả là phong cảnh toàn bộ biển băng tuyết Rhône ở bên phải đoàn tầu. Chính tại đây là điểm xuất phát của một dòng sông lớn, trên thượng nguồn thuộc vùng nói tiếng đức, người ta gọi là «Rotten», qua đến vùng nói tiếng pháp, dòng sông mang tên «Rhône».
Gần bên cạnh biển băng Rhône là khách sạn Belvédère được xây dựng trước khi có tuyến đường sắt. Vào thời trước đó, người ta đến khách sạn bằng cách đi bộ hoặc xe ngựa thồ. Bên cạnh khách sạn người ta có thể đi thăm một đường hầm đi bộ chui vào biển băng tuyết dài khoảng 100 mét, hầm nầy được đục khoét vào biển băng mà ngỏ ra vào và điểm khởi hành không xa khách sạn là bao.
Đường vào hầm của biển băng tuyết Rhône
Hành lang đi bộ trong hầm biển băng tuyết vạn niên
Nhà ga xe hoả Gletsch
Đoàn tầu tiến vào thị trấn nhỏ mang tên Gletsch và du khách có thể phân biệt phiá bên phải là "Maison Bleue", xa hơn một chút là khách sạn "Glacier du Rhône", cơ sở của khách sạn Seiler củ trước đây. Đoàn tầu đi chậm lại, thêm lần nữa lại phải băng qua con đường bộ. Sau khi thu gọn và ngưng xử dụng bộ cơ khí răng cưa, nhân viên hoả xa bước xuống xe để thi hành nhiệm vụ lưu thông ở đoạn đường chéo giao nhau giửa đường sắt và đường bộ, giúp cho con tầu vào nhà ga an toàn.
Đoàn tầu vào nhà ga Gletsch
Sau 90 phút, chuyến du ngoạn kỳ diệu tạm thời chấm dứt ở nhà ga Gletsch (độ cao 1762 mét). Tất cả mọi người xuống xe! Qua một cầu bộ hành bằng thép giửa dòng sông Rhône sang bờ bên kia là nhà chờ khách của ga Gletsch, một trung tâm phân phối tài liệu truyền thông và bán những vật lưu niệm đang chờ khách. Từ thị trấn Gletsch, du khách có thể lấy xe khách đua thư của Bưu Điện để tiếp tục chuyến đi về phiá Oberwald (dự trù sẽ thông tuyến đường Gletsch - Oberwald bằng xe lửa răng cưa vào hè 2008) hoặc thăm viếng các đèo Furka và Glimsel. Bạn có thể đi bộ để ngắm những phong cảnh đẹp trong vùng.
Phát xuất dòng sông Rhône từ biển băng tuyết vạn niên tại đây
Tuyến đường bộ dọc theo Dampfbahn Furka Bergstrecke nhìn từ vệ tinh
Xong phần 1 trong loạt bài Từ Krong Pha (Việt Nam) đến Furka (Thụy Sĩ), mời quý bạn xem các phần kế tiếp đăng trên blog nầy.
Nguồn hình: DFB, Michel Azéma, Google Map, Hội Bảo trợ Tuyến đường sắt miền núi Furka.
merci. je suis a Dalat, etudiais a Paris et vive aux Etats Unis.
Trả lờiXóa